Δελτίο Τύπου
6 Ιούνιος 2025
Η Μαύρη Θάλασσα, όπως όλα τα θαλάσσια οικοσυστήματα του πλανήτη, βρίσκεται υπό έντονη πίεση από ανθρώπινες δραστηριότητες, ενώ η ανάγκη για προστασία γίνεται επιτακτική. Για να υπάρξει πιθανότητα ανακοπής της οικολογικής κρίσης που οφείλεται τόσο στην απώλεια βιοποικιλότητας, όσο και στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι πρέπει να προστατευθεί τουλάχιστον το 30% της ξηράς, των υδάτων και των ωκεανών της Γης έως το 2030. Ωστόσο, σήμερα μόνο περίπου το 17% της ξηράς και το 8% των θαλάσσιων περιοχών βρίσκονται υπό κάποιο καθεστώς προστασίας.
Η διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας στη Μαύρη Θάλασσα αποτελεί τον απώτερο στόχο του έργου «Open environmental eFolio for joint maritime spatial planning and conservation of the valuable Black Sea Basin marine ecosystems (MARMAPS)», https://marmaps.bsnn.org/. Το έργο υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Interreg NEXT Black Sea Basin 2021–2027. Συμμετέχουν η ΜΚΟ Black Sea NGO Network από τη Βουλγαρία, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από την Ελλάδα, η ΜΚΟ Mare Nostrum από τη Ρουμανία και το Black Sea Branch of the Ukrainian Ecological Academy of Sciences από την Ουκρανία.
Έμφαση δίνεται στις δυνατότητες δημιουργίας θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών (ΘΠΠ) και δικτύων αυτών όχι μόνο σε εθνικό αλλά και σε διασυνοριακό επίπεδο. Οι ΘΠΠ θεωρούνται απαραίτητα εργαλεία για την προστασία της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, των οικοσυστημάτων και των οικοσυστημικών υπηρεσιών που παρέχουν. Συμβάλλουν στη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής, στην αποτροπή της υπεραλίευσης, στη μείωση της ρύπανσης και στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Το περιβαλλοντικό eFolio, που δημιουργήθηκε από όλους τους εταίρους, προσφέρει μια λύση για την επίτευξη εθνικών και περιφερειακών στόχων διατήρησης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων της Μαύρης Θάλασσας και της βιώσιμης αξιοποίησης των πόρων τους με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Λαμβάνει υπόψη τις σωρευτικές επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και τους κλιματικούς κινδύνους. Το eFolio περιλαμβάνει σύστημα υποστήριξης αποφάσεων, πρότυπα πρωτοκόλλων παρακολούθησης, εργαλεία επιστήμης πολιτών και βέλτιστες πρακτικές για τη διαχείριση θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών.
Το σύστημα υποστήριξης αποφάσεων απευθύνεται κυρίως σε φορείς διοίκησης, περιβαλλοντικές υπηρεσίες, κρατικές και τοπικές αρχές υπεύθυνες για τον χωρικό σχεδιασμό και τη διαχείριση και προστασία των υδάτινων και θαλάσσιων πόρων. Δημιουργήθηκε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με τη χρήση ανοιχτών δεδομένων για βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες, καθώς και πρόσθετων πληροφοριών από συνεργατικά έργα της Μαύρης Θάλασσας, και περιέχει βασικά στοιχεία για την παρουσία και την κατανομή ειδών και οικοτόπων.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν αριθμητικά εργαλεία μοντελοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη πολλούς παράγοντες, όπως η πίεση από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, για να δημιουργήσουν χάρτες της τρέχουσας και της αναμενόμενης μελλοντικής κατανομής ειδών στη λεκάνη της Μαύρης Θάλασσας. Εφαρμόστηκαν εργαλεία χωρικής προτεραιοποίησης για τον εντοπισμό περιοχών κατάλληλων για νέες ΘΠΠ.
Επιπρόσθετα, εφάρμοσαν σύγχρονες μεθόδους στον χωρικό σχεδιασμό και την περιβαλλοντική προστασία, περιλαμβάνοντας τόσο μέτρα προστασίας όσο και ενεργές πρωτοβουλίες αποκατάστασης. Ενσωμάτωσαν τις πιο πρόσφατες διεθνείς συστάσεις για την προώθηση της θαλάσσιας διατήρησης και ανέλυσαν τις οικολογικές και κοινωνικοοικονομικές πτυχές των κριτηρίων στόχευσης για τις ΘΠΠ.
Η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε σενάρια χαρτογράφησης που οδηγούν σε διαφορετικούς λειτουργικούς στόχους και επιλογές σχεδιασμού για τις νέες MPA. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την ενσωμάτωση δεδομένων βιοποικιλότητας και κοινωνικοοικονομικών στοιχείων στα σχήματα προτεραιοποίησης. Όλες οι παραγόμενες εναλλακτικές λύσεις λαμβάνουν υπόψη σχεδιαστικές επιλογές που ανταποκρίνονται στον στόχο της Στρατηγικής Βιοποικιλότητας της ΕΕ για προστασία του 30% των περιοχών, εκ των οποίων το 10% θα είναι αυστηρά προστατευμένο έως το 2030.
Εκτός από το εργαλείο υποστήριξης αποφάσεων, οι εταίροι από τις χώρες της Μαύρης Θάλασσας συνέλεξαν πληροφορίες για τη διαχείριση ΘΠΠ μέσα από ανασκόπηση διεθνών πρακτικών. Αναμενόμενα αποτελέσματα του έργου περιλαμβάνουν επίσης τη δημιουργία μηχανισμού ανταλλαγής και μακροπρόθεσμης υποστήριξης μεταξύ των ομάδων-στόχων και των τελικών χρηστών, για την προώθηση της βιοποικιλότητας και της προστασίας της φύσης στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και τη βελτίωση της ικανότητας για σχεδιασμό, παρακολούθηση, αναφορά και διαχείριση ΘΠΠ.
Έτσι, το έργο MARMAPS συμβάλλει στον στόχο της βελτίωσης της γνώσης σχετικά με τη διατήρηση των πολύτιμων οικοσυστημάτων της Μαύρης Θάλασσας μέσω ψηφιακών εργαλείων για συνεργατικό θαλάσσιο χωρικό σχεδιασμό και την αποκατάσταση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Η διάρκεια του έργου είναι 18 μήνες και ο συνολικός προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 498.358 ευρώ.
